Na co ma wpływ sen? Jak ważna jest regeneracja podczas snu?
Sen możemy zdefiniować jako stan fizjologiczny, w trakcie którego organizm ma obniżoną wrażliwość na bodźce. Pełna regeneracja następuje jedynie, gdy sen trwa odpowiednią ilość czasu i składa się ze wszystkich faz. Wówczas możemy poczuć się prawdziwie wypoczętym, co wpływa między innymi na na ilość energii w ciągu dnia i zwiększa odporność organizmu, także na stres. Szacuje się, że najbardziej zalecaną długością snu jest 8 godzin. Zarówno niedobór, jak i nadmiar snu może prowadzić do negatywnych skutków w postaci różnych zaburzeń snu. Naturalny rytm biologiczny człowieka polega na naprzemiennym występowaniu fazy czuwania i fazy snu. Zdarza się jednak, że rytm ten zostaje zaburzony z różnych przyczyn.
Czas snu możemy podzielić na fazy:
- Faza NREM występuje zaraz po zaśnięciu, podczas niej nie występują marzenia senne, wówczas mózg obniża ciśnienie tętnicze krwi, uwalnia hormon wzrostu, znika napięcie mięśniowe, obniżona zostaje temperatura organizmu, oddech staje się rzadszy,
- Faza REM podczas niej nasz umysł skupia się na przeżyciach wewnętrznych, odpoczywa aktywnie, występują marzenia senne, a taka aktywność pomaga w regeneracji i sprzyja zapamiętaniu treści, jakich nauczyliśmy się w ciągu dnia.
Z czego wynikają zaburzenia snu?
Zaburzenia snu to problem, z którym boryka się wielu ludzi na całym świecie. Niewyspanie, problemy z zasypianiem, przesypianie i nieprzyjemne sny mogą wpłynąć na jakość życia, zdrowie i samopoczucie.
Zaburzenia snu mogą być spowodowane przez:
- niektóre jednostki chorobowe i związane z nimi objawy takie jak; ból, świąd, zaburzenia oddychania (duszność, kaszel), nudności, wymioty, biegunka, zmiany hormonalne, problemy z tarczycą,
- używki i środki psychoaktywne,
- stosowane leki (i na przykład ich skutki uboczne),
- otyłość,
- nieprawidłową budowę górnych dróg oddechowych,
- stan emocjonalny; napięcie, stres, depresja, lęk,
- zaburzenia kognitywne,
- brak właściwej higieny snu,
- hałas,
- światło,
- nieodpowiednia temperatura pomieszczenia,
- zmiana strefy czasowej,
- uszkodzenia układu nerwowego oraz jego zaburzone funkcjonowanie,
- może to być także objaw współwystępujący ze zmęczeniem.
Rodzaje zaburzeń snu
Bezsenność
Bezsenność to najczęstsze zaburzenie snu. Polega na zaburzeniu prawidłowego rytmu snu oraz jego głębokości i czasu trwania, co nie pozwala to na pełną regenerację organizmu. Objawia się trudnościami w zasypianiu, wybudzaniem się w nocy, zbyt wczesnymi pobudkami i snem złej jakości, co skutkuje zaburzonym funkcjonowaniem w ciągu dnia, np. problemami z koncentracją. Bezsenność może być spowodowana stresem, lękiem, depresją, nieprawidłowym trybem życia, chorobami psychicznymi lub fizycznymi, takimi jak bóle głowy czy bóle mięśni. Ryzyko bezsenności wzrasta między innymi u osób starszych, u kobiet w okresie menopauzy, u osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami depresyjnymi lub u osób pracujących w systemie zmianowym. Diagnostykę rozpoczyna się od znalezienia przyczyny problemu. Należy przede wszystkim ocenić ogólny stan zdrowia, tj. czy nie występują problemy na przykład na tle hormonalnym lub neurologicznym. Lekarz w oparciu o przeprowadzony wywiad lekarski ocenia, czy przyczyna leży w stanie somatycznym pacjenta czy ma ona podłoże psychiczne. Należy też zwrócić uwagę na tryb życia pacjenta; jego sposób odżywiania i ilość aktywności fizycznej. Dopiero po uzyskaniu tych wszystkich informacji lekarz będzie w stanie wdrożyć odpowiednie leczenie i zalecenia.
Narkolepsja
Narkolepsja to choroba neurologiczna, która objawia się niekontrolowanymi napadami snu w ciągu dnia. Mogą one wystąpić nawet podczas wykonywania codziennych czynności, takich jak jazda samochodem, w pracy czy też szkole. Objawy narkolepsji mogą obejmować także paraliż senny, halucynacje zaburzenia snu nocnego, problemy z koncentracją i pamięcią oraz problemy emocjonalne.
Osobom z narkolepsją często podczas epizodu towarzyszy utrata napięcia mięśniowego. Po takim epizodzie, który trwa najczęściej około 15-20 minut chory wybudza się. Przyczyny narkolepsji nie są do końca znane. Główne podłoże leży po stronie neurologicznej. Narkolepsja jest spowodowana brakiem lub niedoborem neuroprzekaźnika hipokretyny, który jest odpowiedzialny za regulację snu i czuwania. W wyniku tego braku mózg nie jest w stanie kontrolować cyklu snu i czuwania, co powoduje epizody snu w ciągu dnia. Istnieją także podejrzenia, że narkolepsja związana jest z nieprawidłową regulacją fazy REM. Jest to faza snu głębokiego, która u osoby chorej na narkolepsję nakłada się na przebudzenie. Narkolepsja może mieć także przyczyny w nieprawidłowościach w rozwoju układu nerwowego. W leczeniu stosuje się środki farmakologiczne oraz zmiany w stylu życia, takie jak regularne ćwiczenia fizyczne i zdrowe nawyki żywieniowe.
Somnambulizm
Somnambulizm (sennowłóctwo) to zaburzenie znane na ogół jako lunatykowanie, które polega na występowaniu podczas snu epizodów przemieszczaniu się bez jednoczesnego powrotu świadomości. Dzieje się to podczas podczas snu głębokiego. Po wybudzeniu pacjent nie pamięta zdarzenia. Epizody zazwyczaj są krótkie, kilkuminutowe. U pacjentów mających zdiagnozowany somnambulizm nie stwierdza się uszkodzenia układu nerwowego. Podczas epizodu osoba lunatykująca nie odczuwa bodźców z otoczenia; ani bólowych, ani słuchowych. Jednocześnie zachowuje orientację przestrzenną, dzięki czemu jest w stanie się przemieszczać. Somnambulizm zwykle występuje u dzieci, ale może również dotknąć dorosłych. Przyczyny somnambulizmu nie są do końca znane, ale istnieje wiele czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia tego zaburzenia, takich jak niewysypianie się, stres, zaburzenia snu, niektóre leki, a także dziedziczność. Do postawienia diagnozy konieczna jest wizyta u lekarza specjalisty, który po zebraniu dokładnego wywiadu może zlecić odpowiednie badania.
Lęki nocne
Koszmary i lęki nocne to często występujące zaburzenia snu, które mogą pojawiać się zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Charakterystyczne dla tych zaburzeń jest doświadczanie nagłych wybudzeń ze snu przy jednoczesnym odczuwaniu zaniepokojenia po wystąpieniu nieprzyjemnych, czasem przerażających snów. Podczas wybudzenia może pojawić się krzyk lub objawy fizjologiczne takie jak: przyspieszony oddech, potliwość, rozszerzenie się źrenic, napięcie/drżenie mięśni, uczucie zagubienia lub dezorientacja. Leczenie koszmarów i lęków nocnych zależy od przyczyny ich występowania. W niektórych przypadkach może być konieczna terapia behawioralna, która pomaga w wypracować strategie radzenia sobie ze stresem i lękiem, co w efekcie pomoże w poprawie jakości snu. W przypadkach, gdy zaburzenia snu wynikają z choroby lub skutków ubocznych leków, konieczne może być leczenie farmakologiczne lub zmiana leków. Ważne jest również utrzymywanie zdrowego stylu życia.
Chrapanie i bezdechy senne
Chrapanie powstaje na skutek drgań mięśni gardła i języka. Jest to zjawisko dosyć częste, które spotkać może osoby w różnym wieku. Może wpływać na jakość snu i powodować zmęczenie oraz senność w ciągu dnia. Zazwyczaj spowodowane jest zwężeniem dróg oddechowych i przez to utrudnionym oddychaniem podczas snu. Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia chrapania to: otyłość, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, niewłaściwa pozycja snu, astma, choroby płuc i zapalenie zatok. Rodzaj leczenia chrapania jest uzależniony od przyczyny jego występowania. Aby odpowiednio dostosować terapię należy skonsultować się z lekarzem. Nieleczone chrapanie może prowadzić do stanów bezdechu sennego. Zespół bezdechu sennego (ZBS) to stan, w którym człowiek przestaje oddychać przez krótkie okresy podczas snu. Może on powodować poranne bóle głowy, senność w ciągu dnia oraz problemy z koncentracją. Najczęstszymi przyczynami są: otyłość, choroby serca i cukrzyca. Jeśli obserwuje się u siebie któryś z objawów, należy udać się na konsultację ze specjalistą w celu zapobiegania powikłań zdrowotnych.
Jak wygląda leczenie zaburzeń snu?
Sposób leczenia zaburzeń snu dobierany jest indywidualnie do potrzeb pacjenta i trudności, jakich doświadcza. W zależności od rodzaju zaburzenia w leczeniu można stosować farmakoterapię, m.in. w leczeniu bezsenności. Wówczas pacjent otrzymuje leki ułatwiające zasypianie, w zależności od przyczyny, jaka powoduje problem. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić terapię, zazwyczaj w nurcie poznawczo-behawioralnym, podczas której trenuje się między innymi różne techniki relaksacyjne i sposoby radzenia sobie ze stresem i natrętnymi myślami.
Jak zapobiegać zaburzeniom snu?
Bardzo ważne jest dbanie o prawidłowy rytm dobowy i zachowywanie tym samym higieny snu. Oznacza to, że powinniśmy się starać zasypiać i wstawać regularnie o tych samych porach. Ponadto, należy unikać nadużywanie substancji psychoaktywnych; alkoholu, papierosów czy też kofeiny. Przed snem powinno się ograniczać dostęp do światła niebieskiego pochodzącego z ekranów komputera, telefonu czy telewizora, gdyż zaburza ono wytwarzanie się melatoniny (hormonu, który powoduje, że chce nam się spać). Jeżeli powodem naszych kłopotów ze snem jest silny stres lub natrętne myśli, warto pomyśleć o rozpoczęciu terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), która pomóc może w wypracowaniu odpowiednich technik radzenia sobie z napięciem. Również dbanie o zdrowy styl życia, czyli odpowiednią dietę i ilość aktywności fizycznej w ciągu dnia może pozytywnie wpłynąć na jakość snu. Warto również przed snem stosować różne techniki relaksacyjne, na przykład medytację lub różnego rodzaju ćwiczenia oddechowe. Warto robić wszystko, co pozwoli nam się wyciszyć przed snem. Może to być również czytanie książki. Dodatkowo należy zadbać o przewietrzenie pomieszczenia i odpowiednią temperaturę pokoju.
W celu umówienia konsultacji
zadzwoń pod 535 77 87 07
lub skontaktuj się poprzez e-mail: rejestracja@centrumsynteza.pl
