Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom (World Suicide Prevention Day, WSPD) to inicjatywa, która została ustanowiona w 2003 roku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Zapobiegania Samobójstwom (International Association for Suicide Prevention, IASP) we współpracy z Światową Organizacją Zdrowia (WHO).
Obchodzony co roku 10 września, ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat problemu samobójstw, zmniejszenie stygmatyzacji osób borykających się z myślami samobójczymi oraz wspieranie działań zapobiegających samobójstwom na całym świecie.
Dlaczego Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom jest tak ważny?
Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom, obchodzony 10 września każdego roku, ma kluczowe znaczenie z kilku powodów:
- Zwiększenie świadomości i edukacja społeczna – wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważnym problemem jest samobójstwo na świecie. Rocznie ponad 700 000 osób umiera z powodu samobójstwa, co oznacza, że co 40 sekund ktoś odbiera sobie życie. Dzień ten pomaga zwiększyć świadomość społeczną na temat przyczyn, objawów oraz metod zapobiegania samobójstwom.
- Przełamywanie stygmatyzacji – w wielu społeczeństwach samobójstwo i problemy zdrowia psychicznego są nadal silnie stygmatyzowane. Tego dnia szczególną uwagę zwraca się na przełamywanie tabu i zachęcanie ludzi do otwartej rozmowy na temat zdrowia psychicznego. Zmniejszenie stygmatyzacji pomaga osobom w potrzebie szukać pomocy i wsparcia bez poczucia wstydu.
- Promowanie dostępu do pomocy i wsparcia – ten dzień stanowi okazję do przypomnienia o dostępnych formach pomocy, takich jak telefony zaufania, poradnie psychologiczne, grupy wsparcia czy inne organizacje oferujące pomoc osobom w kryzysie. Zwiększenie świadomości na temat dostępnych zasobów może uratować życie wielu osobom, które czują się zagubione lub samotne.
- Wsparcie dla osób, które straciły bliskich – samobójstwo ma ogromny wpływ na rodziny, przyjaciół i społeczność osoby, która odebrała sobie życie. Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom oferuje platformę wsparcia dla tych, którzy doświadczyli straty, oraz promuje zrozumienie i współczucie wobec ich doświadczeń.
- Zachęcanie do badań i innowacji – obchody tego dnia inspirują do prowadzenia badań nad przyczynami samobójstw i skutecznymi strategiami ich zapobiegania. Zachęcają także do innowacji w podejściu do zdrowia psychicznego, co może prowadzić do rozwoju nowych metod wsparcia i interwencji.
- Mobilizacja społeczna i polityczna – Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom mobilizuje rządy, organizacje non-profit, instytucje zdrowotne i społeczne do podejmowania działań mających na celu zapobieganie samobójstwom. Może to obejmować wprowadzenie odpowiednich polityk, tworzenie programów wsparcia i edukacji, a także poprawę dostępu do opieki zdrowotnej.
- Podkreślenie, że samobójstwu można zapobiec – jednym z głównych przesłań tego dnia jest to, że większość samobójstw można zapobiec. To przypomnienie, że nawet proste działania, takie jak wsparcie emocjonalne, interwencja w kryzysie, czy dostęp do odpowiedniej opieki zdrowotnej, mogą uratować życie.
Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom jest zatem ważnym narzędziem w walce o zdrowie psychiczne i życia ludzi na całym świecie. Promuje solidarność, współczucie oraz wzmacnia działania, które mogą zmniejszyć liczbę samobójstw i przynieść ulgę tym, którzy cierpią.
Jakie są główne czynniki ryzyka związane z samobójstwem?
Główne czynniki ryzyka związane z samobójstwem są złożone i mogą obejmować wiele różnych elementów. Mogą one dotyczyć zdrowia psychicznego, fizycznego, społecznych okoliczności, a także indywidualnych cech i doświadczeń życiowych. Poniżej opisujemy kluczowe czynniki ryzyka.
| Czynnik ryzyka | Opis |
| Depresja | Jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka. Osoby z depresją często doświadczają poczucia beznadziejności, które może prowadzić do myśli samobójczych. |
| Zaburzenia lękowe | Osoby cierpiące na silne lęki mogą być bardziej podatne na rozwijanie myśli samobójczych. |
| Zaburzenia osobowości, takie jak borderline | Często towarzyszą im impulsywność, zmienność nastroju i skłonność do autoagresji. |
| Choroba afektywna dwubiegunowa | Ryzyko samobójstwa jest wysokie zwłaszcza w okresach głębokich depresji lub manii. |
| Schizofrenia | Ludzie z tą chorobą mogą mieć myśli samobójcze, szczególnie jeśli doświadczają głosów nakazujących im samookaleczenie lub zakończenie życia. |
| Historia samobójstw w rodzinie | Występowanie samobójstw w rodzinie może sugerować genetyczną predyspozycję do depresji lub innych problemów psychicznych, jak również wpływ społeczny i psychologiczny. |
| Poprzednie próby samobójcze | Osoby, które już próbowały popełnić samobójstwo, mają znacznie większe ryzyko ponownego podjęcia próby. |
| Alkoholizm | Nadużywanie alkoholu może zwiększać ryzyko samobójstwa z powodu depresji, osłabienia inhibicji i nasilenia stanów emocjonalnych. |
| Narkomania | Uzależnienie od narkotyków również jest powiązane z wyższym ryzykiem myśli i prób samobójczych. |
| Choroby przewlekłe i terminalne | Osoby cierpiące na przewlekłe bóle lub choroby, takie jak rak, HIV/AIDS, mogą być bardziej narażone na myśli samobójcze. |
| Niepełnosprawność lub ograniczenia fizyczne | Mogą prowadzić do obniżenia jakości życia i poczucia izolacji. |
| Strata bliskiej osoby | Samobójstwo może być wynikiem żałoby lub nieumiejętności radzenia sobie ze stratą. |
| Problemy w relacjach interpersonalnych | Konflikty rodzinne, przemoc domowa, rozwody, zerwanie z partnerem. |
| Problemy finansowe | Utrata pracy, zadłużenie, ubóstwo mogą prowadzić do poczucia bezradności. |
| Izolacja społeczna | Osoby samotne lub wykluczone społecznie mogą mieć większe ryzyko. |
| Dostęp do środków do samobójstwa | Łatwy dostęp do środków, takich jak broń palna, leki czy inne niebezpieczne substancje, zwiększa ryzyko skutecznego popełnienia samobójstwa. |
| Brak wsparcia społecznego | Osoby, które nie mają wsparcia emocjonalnego ze strony rodziny, przyjaciół czy społeczności, mogą czuć się bardziej osamotnione i narażone na ryzyko samobójstwa. |
| Historia przemocy i wykorzystywania | Przemoc fizyczna, seksualna lub emocjonalna w przeszłości, w szczególności w dzieciństwie, może prowadzić do długotrwałych problemów emocjonalnych, które mogą zwiększać ryzyko samobójstwa. |
| Trudności w dostępie do opieki zdrowotnej | Brak dostępu do leczenia psychologicznego lub psychiatrycznego, czy to z powodów finansowych, społecznych czy geograficznych, może zwiększać ryzyko. |
| Problemy z regulacją emocji i impulsywność | Osoby, które mają trudności z radzeniem sobie z emocjami, szczególnie z impulsywnością, mogą być bardziej skłonne do podejmowania decyzji o samobójstwie w momencie kryzysu. |
| Stygmatyzacja i dyskryminacja | Doświadczenie dyskryminacji, np. z powodu orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, rasy, religii czy statusu społecznego, może prowadzić do poczucia wykluczenia i rozpaczy. |
| Czynniki kulturowe i społeczne | Normy kulturowe, które gloryfikują samobójstwo lub stawiają je jako akceptowalne rozwiązanie problemów, mogą wpływać na jego występowanie. Dodatkowo, brak dostępnych strategii radzenia sobie z kryzysami lub problemami życiowymi w danej społeczności może zwiększać ryzyko. |
| Sytuacja geograficzna | Osoby mieszkające w regionach o wysokim wskaźniku samobójstw, szczególnie tam, gdzie dostęp do wsparcia zdrowia psychicznego jest ograniczony, mogą być bardziej narażone na samobójstwo. |
| Wydarzenia traumatyczne | Doświadczenie traumatycznych wydarzeń, takich jak wypadki, wojna, przemoc, klęski żywiołowe, może prowadzić do zaburzeń stresu pourazowego (PTSD) i zwiększenia ryzyka samobójstwa. |
Każdy z tych czynników ryzyka może mieć inny wpływ na poszczególną osobę, a często ryzyko wynika z ich kombinacji. Dlatego tak ważne jest podejście indywidualne, odpowiednia diagnoza i dostęp do skutecznej pomocy oraz wsparcia.
Jakie są sygnały ostrzegawcze, że ktoś może rozważać samobójstwo?
Sygnały ostrzegawcze, że ktoś może rozważać samobójstwo, mogą być subtelne lub wyraźne. Ważne jest, aby zwracać uwagę na zmiany w zachowaniu, nastroju oraz wypowiedzi, które mogą świadczyć o kryzysie emocjonalnym lub psychologicznym.
Zmiany w zachowaniu
- Wycofanie się z życia społecznego – unikanie rodziny, przyjaciół, pracy, szkoły czy codziennych aktywności.
- Zaniedbywanie obowiązków i siebie – utrata zainteresowania rzeczami, które wcześniej były ważne, oraz zaniedbywanie swojego wyglądu i higieny osobistej.
- Wzmożona agresja lub drażliwość – nagle pojawiające się wybuchy złości, niecierpliwość, agresywne zachowanie.
- Zmiany w nawykach dotyczących snu i jedzenia – nagła bezsenność lub nadmierna senność, utrata apetytu lub nadmierne objadanie się.
- Załatwianie spraw na „ostatnią chwilę” – niespodziewane porządkowanie spraw finansowych, rozdawanie wartościowych przedmiotów, sporządzanie testamentu.
- Poszukiwanie środków do samobójstwa – kupowanie lub poszukiwanie dostępu do broni, leków, trujących substancji.
Zmiany w nastroju i emocjach
- Przygnębienie i smutek – ciągły, głęboki smutek, uczucie pustki lub rozpaczy, brak nadziei na przyszłość.
- Utrata zainteresowania i motywacji – osoba przestaje interesować się rzeczami, które wcześniej sprawiały jej radość, i wydaje się apatyczna.
- Poczucie winy lub bezwartościowości – wypowiedzi typu „Nic nie jestem wart”, „To wszystko moja wina” lub nadmierna samokrytyka.
- Nagłe uczucie ulgi lub spokoju – kiedy osoba, która wcześniej wykazywała oznaki depresji lub rozpaczy, nagle wydaje się spokojna, może to oznaczać, że podjęła decyzję o samobójstwie.
- Lęk i niepokój – niezwykle wysoki poziom lęku, niepokoju lub paniki, które mogą przejawiać się jako drżenie, wzmożona czujność, poczucie zagrożenia.
Wyraźne komunikaty werbalne
- Bezpośrednie wypowiedzi – „Chcę umrzeć”, „Mam dość życia”, „Myślę o samobójstwie”.
- Pośrednie wypowiedzi – „Byłoby lepiej, gdybym nie istniał”, „Już wkrótce nie będę dla was problemem”, „Nie mogę tego dłużej znieść”.
- Pisanie o śmierci – tworzenie notatek, wpisów na blogach, w mediach społecznościowych lub listów pożegnalnych, w których wyraża się myśli o śmierci lub samobójstwie.
Zmiany w myśleniu i przekonaniach
- Skrajny pesymizm – wypowiedzi wyrażające brak nadziei na poprawę sytuacji, np. „Nic się już nie zmieni”, „Nie ma sensu próbować”.
- Zawężenie myślenia – koncentracja na jednym aspekcie problemu, brak umiejętności dostrzegania innych rozwiązań.
- Obsesyjne myśli o śmierci – powtarzające się rozmowy o śmierci, umieraniu, nieistnieniu.
Zmiany w interakcjach społecznych
- Odsuwanie się od innych – zmniejszenie kontaktu z rodziną, przyjaciółmi, współpracownikami. Osoba może przestać odpowiadać na wiadomości, unikać spotkań towarzyskich lub izolować się od otoczenia.
- Wzmożona troska o innych – nagle zaczyna wyrażać swoje uczucia bardziej intensywnie, żegnać się w nietypowy sposób lub wyrażać wdzięczność za rzeczy, które wcześniej nie były w centrum uwagi.
Zachowania ryzykowne
- Samookaleczenia znaki na ciele, takie jak nacięcia, oparzenia, siniaki, które mogą być wynikiem prób samookaleczenia.
- Nieostrożne zachowania – narażanie się na niebezpieczeństwo, np. jazda z nadmierną prędkością, angażowanie się w ryzykowne działania, takie jak uprawianie seksu bez zabezpieczeń czy zażywanie narkotyków.
- Nagła zmiana w podejmowaniu decyzji – podejmowanie ryzykownych decyzji, które mogą mieć negatywne konsekwencje, jak np. nagła rezygnacja z pracy.
Zmiany fizyczne
- Spadek energii – osoba może wydawać się ciągle zmęczona, ospała lub bez energii.
- Nagły wzrost lub spadek masy ciała – może to być wynikiem zmiany nawyków żywieniowych związanych z depresją lub innymi problemami emocjonalnymi.
Sygnały pozornie pozytywne
- Niezwykły spokój – osoba, która była wcześniej bardzo smutna lub niespokojna, nagle wydaje się zrelaksowana i pogodzona, co może sugerować, że podjęła decyzję o zakończeniu życia.
Użycie substancji psychoaktywnych
- Zwiększenie spożycia alkoholu lub narkotyków – zwiększona częstotliwość picia alkoholu lub zażywania narkotyków jako sposób radzenia sobie z bólem emocjonalnym.
Podkreślanie tematu samobójstwa w sztuce i mediach
- Wzmożone zainteresowanie śmiercią w twórczości – tworzenie rysunków, piosenek, wierszy, które koncentrują się na śmierci, samobójstwie lub rozpaczy.
Jak mogę pomóc osobie, która wydaje się być w kryzysie samobójczym?
Pomoc osobie, która wydaje się być w kryzysie samobójczym, jest niezwykle ważna i może uratować życie. Ważne jest, aby działać z empatią, troską i odpowiednią wiedzą. Poniżej opisujemy kroki, które możesz podjąć, aby pomóc:
- Zachowaj spokój – osoby w kryzysie samobójczym są zazwyczaj bardzo zaniepokojone lub zdenerwowane. Twoja spokojna obecność może pomóc im poczuć się bezpieczniej i mniej samotnie.
- Bądź dostępny – upewnij się, że osoba wie, że jesteś tam dla niej i gotowy, by ją wysłuchać.
- Zapytaj wprost – pytanie „Czy myślisz o samobójstwie?” nie zwiększa ryzyka, ale może pomóc otworzyć rozmowę i zyskać wgląd w to, jak poważna jest sytuacja. Używaj prostych, bezpośrednich słów, np. „Czy myślisz o zrobieniu sobie krzywdy?” lub „Czy masz plan, aby odebrać sobie życie?”.
- Unikaj osądzania – pokaż, że jesteś gotów wysłuchać, bez względu na to, jak trudne mogą być odpowiedzi. Twoje pytanie może być pierwszym krokiem w kierunku uzyskania pomocy.
- Okazuj zrozumienie i współczucie – używaj zwrotów typu Przykro mi, że czujesz się tak źle. Jestem tutaj, żeby ci pomóc”.
- Wysłuchaj uważnie – pozwól osobie mówić, nie przerywaj, nie dawaj pochopnych rad i nie próbuj umniejszać jej uczuć. Wyrażenie „To brzmi naprawdę trudne. Co mogę zrobić, żeby pomóc?” może pomóc otworzyć rozmowę.
- Unikaj bagatelizowania – nie mów rzeczy w stylu „To nie jest takie złe” lub „Inni mają gorzej”. Takie stwierdzenia mogą sprawić, że osoba poczuje się niezrozumiana i jeszcze bardziej izolowana.
- Okaż gotowość do pomocy – powiedz, że jesteś gotów pomóc w znalezieniu pomocy, np. umówić spotkanie z psychologiem lub skontaktować się z telefonem zaufania.
- Oferuj konkretne wsparcie – możesz pomóc w załatwianiu codziennych spraw, które mogą być dla osoby przytłaczające, np. zakupy, transport do lekarza, czy pomoc w porządkowaniu dokumentów.
- Zachęć do kontaktu z profesjonalistą – psycholog, psychiatra lub psychoterapeuta może zapewnić specjalistyczną pomoc, której osoba może potrzebować. Możesz zaoferować pomoc w znalezieniu odpowiedniego specjalisty.
- Zaoferuj wsparcie w kontakcie z organizacjami – przypomnij o dostępnych źródłach pomocy, takich jak telefony zaufania, grupy wsparcia czy organizacje non-profit, które oferują pomoc psychologiczną.
- Nie pozostawiaj osoby samej w krytycznych momentach – jeśli wydaje się, że istnieje bezpośrednie zagrożenie życia, nie zostawiaj osoby samej. Zostań z nią, dopóki nie przybędzie pomoc, lub upewnij się, że jest w bezpiecznym miejscu z kimś innym.
- Usuwanie dostępnych środków do samobójstwa – jeśli to możliwe i bezpieczne, usuń dostęp do potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów, takich jak broń, leki, ostre narzędzia czy trujące substancje.
- Pomóż stworzyć plan bezpieczeństwa – pomóż osobie określić kroki, które może podjąć w sytuacji kryzysowej, np. listę kontaktów, do kogo zadzwonić, gdy poczuje się gorzej, co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko samobójstwa.
- Pamiętaj o własnych granicach – pomaganie osobie w kryzysie może być emocjonalnie wyczerpujące. Ważne jest, aby również dbać o własne zdrowie psychiczne i szukać wsparcia u profesjonalistów, przyjaciół lub rodziny.
- Sprawdzaj stan osoby regularnie – utrzymuj regularny kontakt, pytaj, jak się czuje i czy potrzebuje pomocy. Poczucie, że ktoś się o nią troszczy, może być bardzo cenne.
- Bądź cierpliwy – proces wychodzenia z kryzysu może być długi, a osoba może potrzebować wsparcia przez dłuższy czas.
- Jeśli jest to konieczne, zadzwoń po pomoc – jeśli osoba jest w bezpośrednim niebezpieczeństwie, nie wahaj się zadzwonić na lokalny numer alarmowy lub do specjalistycznych służb kryzysowych. Możesz również skontaktować się z telefonem zaufania, który udzieli wsparcia i wskazówek, co robić dalej.
- Nie osądzaj ani nie krytykuj – unikaj krytykowania decyzji lub oskarżania osoby o egoizm. To może zwiększyć poczucie winy i odrzucenia.
Kluczowe jest zrozumienie, że samobójstwo jest wynikiem poważnego cierpienia emocjonalnego, a nie wyborem wynikającym z chęci zwrócenia na siebie uwagi.
Traktowanie myśli samobójczych poważnie i z empatią może pomóc uratować życie.
Twoja obecność, wsparcie i gotowość do słuchania mogą zrobić ogromną różnicę dla osoby w kryzysie samobójczym. Każda reakcja, która pokazuje, że ci zależy, może pomóc komuś przetrwać trudny czas i dać mu nadzieję na przyszłość.
Jakie są dostępne źródła wsparcia i pomocy?
Istnieje wiele różnych źródeł wsparcia i pomocy dla osób w kryzysie samobójczym oraz dla tych, którzy potrzebują wsparcia emocjonalnego lub psychologicznego.
Główne źródła, które mogą być pomocne:
- Telefony zaufania i linie wsparcia
- Telefon Zaufania dla Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym – anonimowe wsparcie psychologiczne i emocjonalne dla dorosłych. Numer: 116 123 (dostępny od poniedziałku do piątku w godzinach 14:00-22:00).
- Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – bezpłatny numer, pod którym dzieci i młodzież mogą uzyskać wsparcie i pomoc. Numer: 116 111 (dostępny codziennie od 12:00 do 2:00).
- Telefon Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym – Fundacja ITAKA – linia wsparcia dla osób potrzebujących pomocy w kryzysie psychicznym. Numer: 800 70 22 22 (całodobowo).
- Telefon Zaufania AIDS – pomoc w zakresie HIV/AIDS. Numer: 800 888 448.
- Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” – wsparcie dla ofiar przemocy domowej. Numer: 800 12 00 02 (dostępny od poniedziałku do soboty w godzinach 8:00-20:00, a w niedziele i święta w godzinach 8:00-16:00).
- Organizacje non-profit i stowarzyszenia
- Fundacja Itaka – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych – pomoc dla osób w kryzysie psychicznym, zaginionych i ich rodzin. Strona internetowa: itaka.org.pl.
- Polskie Towarzystwo Suicydologiczne (PTS) – organizacja zajmująca się badaniami, edukacją i działaniami na rzecz zapobiegania samobójstwom. Strona internetowa: suicydologia.org.
- Fundacja Zobacz… JESTEM! – pomoc psychologiczna dla dzieci i młodzieży, przeciwdziałanie samobójstwom oraz samouszkodzeniom. Strona internetowa: zobaczjestem.pl.
- Fundacja „Dajemy Dzieciom Siłę” – wsparcie psychologiczne i pomoc dla dzieci i młodzieży doświadczających przemocy, w tym telefon zaufania dla dzieci i młodzieży. Strona internetowa: fdds.pl.
- Pomoc psychologiczna i psychiatryczna
- Psychologowie, psychoterapeuci i psychiatrzy – skontaktowanie się z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą może być pierwszym krokiem do uzyskania pomocy.
- Centra zdrowia psychicznego – publiczne lub prywatne placówki zdrowia psychicznego oferujące pomoc w formie terapii indywidualnej, grupowej, a także wsparcie w kryzysach. Zapraszamy do kontaktu z krakowskim Centrum Terapii Synteza (tel. 535 77 87 07, mail: rejestracja@centrumsynteza.pl)
- Poradnie zdrowia psychicznego (PZP) – oferują bezpłatną pomoc psychologiczną i psychiatryczną dla osób dorosłych oraz dzieci. Wizyta nie wymaga skierowania.
- Grupy wsparcia
- Grupy wsparcia dla osób w żałobie po samobójstwie bliskich – organizowane przez różne fundacje i stowarzyszenia. Mogą to być grupy prowadzone stacjonarnie lub online.
- Grupy wsparcia dla osób zmagających się z problemami zdrowia psychicznego – w wielu miastach działają lokalne grupy wsparcia dla osób zmagających się z depresją, lękami, zaburzeniami dwubiegunowymi czy innymi problemami zdrowia psychicznego.
- Internetowe formy wsparcia
- Czat Wsparcia – Fundacja Itaka – dostępny codziennie, anonimowy czat wsparcia dla osób w kryzysie psychicznym. Link: Czat Wsparcia Itaka.
- Fora internetowe i grupy na mediach społecznościowych – miejsca, w których osoby mogą dzielić się swoimi doświadczeniami, uzyskiwać wsparcie emocjonalne oraz dowiedzieć się o innych dostępnych źródłach pomocy.
- Instytucje medyczne i ośrodki kryzysowe
- Izby przyjęć w szpitalach psychiatrycznych – osoby w bezpośrednim kryzysie psychicznym mogą zgłosić się do izby przyjęć szpitala psychiatrycznego, gdzie otrzymają odpowiednią pomoc.
- Ośrodki Interwencji Kryzysowej – specjalistyczne placówki oferujące natychmiastową pomoc psychologiczną, prawne doradztwo oraz wsparcie socjalne dla osób w kryzysie.
- Pomoc w szkole lub miejscu pracy
- Pedagogowie i psycholodzy szkolni – osoby uczące się mogą skontaktować się z psychologiem lub pedagogiem szkolnym, aby uzyskać pomoc i wsparcie.
- Działy HR lub pracownicy pomocy społecznej w miejscu pracy – w wielu firmach działają specjalne programy wsparcia psychologicznego dla pracowników.
Istnieje wiele dostępnych źródeł wsparcia, zarówno dla osób w kryzysie, jak i dla ich bliskich. Kluczowe jest, aby znać te zasoby i być gotowym, aby skierować do nich siebie lub inną osobę potrzebującą pomocy. W przypadku nagłego kryzysu zawsze warto skontaktować się z telefonem zaufania lub służbami ratunkowymi.
Jakie są najnowsze statystyki dotyczące samobójstw na świecie i w Polsce?
Statystyki globalne
Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku na świecie życie odbiera sobie około 703 tysiące osób. Oznacza to, że samobójstwo jest częstszą przyczyną śmierci niż malaria, AIDS, rak piersi czy śmierć w wyniku działań wojennych lub zabójstw. Średni globalny wskaźnik samobójstw wynosi 9 na 100 tys. mieszkańców. Mężczyźni popełniają samobójstwa znacznie częściej (12,6 na 100 tys.) niż kobiety (5,4 na 100 tys.)
Samobójstwa stanowią szczególny problem w grupie wiekowej 15-29 lat, gdzie są czwartą najczęstszą przyczyną śmierci. Co więcej, 77% wszystkich samobójstw ma miejsce w krajach o niskim i średnim dochodzie. Najwyższe wskaźniki samobójstw odnotowano w krajach takich jak Lesotho (87,5 na 100 tys.), Gujana (40,9 na 100 tys.) oraz Eswatini (40,5 na 100 tys.)
Statystyki w Polsce
W Polsce codziennie 15 osób odbiera sobie życie, w tym jedno dziecko. Rocznie liczba samobójstw przekracza liczbę ofiar wypadków drogowych. W 2023 roku najczęstszymi przyczynami prób samobójczych były choroby psychiczne, takie jak depresja (4462 przypadki), zawody miłosne (1509 przypadków) oraz nieporozumienia i przemoc w rodzinie (1365 przypadków). Najczęściej stosowaną metodą samobójczą w Polsce jest powieszenie się (37% wszystkich przypadków samobójstw)
Wskaźnik samobójstw w Polsce wynosi około 9,3 na 100 tys. mieszkańców, co plasuje Polskę na 83. miejscu na świecie. W Europie średni wskaźnik wynosi 10,5 na 100 tys., a kraje o najwyższym wskaźniku to Rosja (21,6 na 100 tys.) i Litwa (20,2 na 100 tys.)(
Wnioski
Pomimo pewnych spadków liczby samobójstw w niektórych regionach świata, problem ten wciąż pozostaje poważny. Zarówno globalnie, jak i w Polsce, niektóre grupy społeczne, takie jak młodzież, osoby starsze, mężczyźni, osoby uzależnione i osoby z problemami psychicznymi, są szczególnie narażone na ryzyko samobójstwa. Dostęp do odpowiedniej pomocy, edukacja na temat zdrowia psychicznego i ograniczanie dostępu do narzędzi samobójczych są kluczowymi elementami w zapobieganiu temu zjawisku(
Jak mogę zadbać o własne zdrowie psychiczne i unikać kryzysów emocjonalnych?
Dbanie o zdrowie psychiczne jest kluczowe i może obejmować:
- Regularne ćwiczenia fizyczne – aktywność fizyczna pomaga redukować stres i poprawia nastrój.
- Zdrowa dieta – spożywanie zdrowych posiłków wpływa na nasze samopoczucie i zdrowie emocjonalne.
- Sen – wystarczająca ilość snu jest kluczowa dla zdrowia psychicznego.
- Rozwijanie relacji społecznych – bliskie relacje z rodziną, przyjaciółmi i społecznością mogą pomóc w radzeniu sobie z trudnościami.
- Rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem – medytacja, mindfulness, techniki relaksacyjne, hobby czy terapia mogą pomóc w zarządzaniu stresem.
- Poszukiwanie profesjonalnej pomocy – nie bój się prosić o pomoc, gdy czujesz, że nie jesteś w stanie samodzielnie poradzić sobie z trudnościami.
Jakie jest przesłanie Światowego Dnia Zapobiegania Samobójstwom w 2024 roku?
Tegoroczny Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom odbywa się pod hasłem „Zmiana Narracji o Samobójstwie” („Changing the Narrative on Suicide”) z wezwaniem do działania: „Rozpocznij rozmowę” („Start the Conversation”). Temat ten ma na celu zwiększenie świadomości na temat znaczenia otwartych rozmów o samobójstwie oraz redukcji stygmatyzacji, która wciąż otacza ten problem.
Hasło „Zmiana Narracji” zachęca do zmiany sposobu, w jaki postrzegamy temat samobójstwa, przesuwając uwagę z kultury milczenia i braku zrozumienia na kulturę otwartości, empatii i wsparcia. Wzywa do inicjowania rozmów na temat samobójstwa, co może pomóc w przełamywaniu barier, zwiększaniu świadomości oraz tworzeniu bardziej wspierających społeczności.
Temat ten podkreśla również potrzebę priorytetowego traktowania prewencji samobójstw oraz zdrowia psychicznego w polityce, wzywając rządy do działań na rzecz lepszej dostępności do opieki zdrowotnej i wsparcia dla osób potrzebujących. Celem jest stworzenie systemowych zmian, które uwzględniają priorytet zdrowia psychicznego i oferują lepsze wsparcie dla osób zmagających się z myślami samobójczymi
Gdzie można uzyskać specjalistyczną pomoc w Krakowie?
Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich boryka się z myślami samobójczymi lub potrzebuje wsparcia emocjonalnego, serdecznie zachęcamy do skorzystania z pomocy dostępnej w naszym krakowskim Centrum Terapii Synteza.
Oferujemy specjalistyczną pomoc w postaci psychoterapii indywidualnej zarówno dla osób dorosłych, jak i młodzieży.
Nasi doświadczeni terapeuci są gotowi wesprzeć Cię w trudnych chwilach, pomagając w radzeniu sobie z emocjami, stresem oraz wyzwaniami dnia codziennego.
Nie jesteś sam – skontaktuj się z nami, aby umówić się na konsultację i dowiedzieć się, jak możemy Ci pomóc. Twój pierwszy krok do wsparcia może być właśnie tutaj.
Umów wizytę
w Centrum Terapii Synteza w Krakowie –
w celu umówienia wizyty zadzwoń pod 535 77 87 07
lub skontaktuj się poprzez e-mail: rejestracja@centrumsynteza.pl
Gdzie jeszcze można szukać pomocy w Krakowie?
W sytuacji kryzysowej warto również skontaktować się z Krakowskim Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej, który oferuje pomoc psychologiczną całodobowo, przez 7 dni w tygodniu. Ośrodek ten specjalizuje się w udzielaniu wsparcia osobom w nagłych, trudnych sytuacjach życiowych, takich jak kryzysy emocjonalne, problemy rodzinne, przemoc domowa czy nagła utrata bliskiej osoby.
Kontakt do Krakowskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej:
- Telefon: 12 421 92 82 (czynny całą dobę)
- Adres: ul. Radziwiłłowska 8b, 31-026 Kraków
Jeśli Ty lub ktoś z Twojego otoczenia potrzebuje natychmiastowej pomocy, nie wahaj się zadzwonić – specjaliści Krakowskiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej są dostępni, aby udzielić wsparcia i pomóc w znalezieniu rozwiązania w trudnych chwilach.
Skomentuj
