Układ endokrynny, zwany głównie układem hormonalnym lub systemem dokrewnym, jest złożonym układem narządów wewnętrznych, rozmieszonych w różnych częściach ciała. Gruczoły te (tzw. gruczoły dokrewne) mają za zadanie produkcję oraz wydzielanie hormonów. Hormony te wpływają na działanie innych narządów, jak również całościowe funkcjonowanie organizmu. W skład układu endokrynnego wchodzą: przysadka mózgowa, podwzgórze, tarczyca, gruczoły przytarczyczne, grasica, wyspy Langerhansa, nadnercza, gonady (jądra i jajniki) oraz komórki układu pokarmowego.
Wydzielane przez gruczoły dokrewne hormony, działają jak posłańcy, którzy umożliwiają komunikację pomiędzy poszczególnymi organami. Podstawową funkcją układu dokrewnego jest dążenie do homeostazy, czyli zachowania równowagi w systemie i samoregulacji procesów życiowych. Każdy z wymienionych wyżej gruczołów wydziela inny rodzaj hormonów, spełniających różne zadania w systemie. Zarówno nadmiar, jak i niedobór, działa niekorzystnie na organizm, zaburzając tym samym homeostazę.
Podwzgórze odpowiada m.in. za regulację rytmu dobowego (tzw. sen-czuwanie), poczucie głodu i pragnienia czy temperaturę ciała. Praca przysadki mózgowej jest ponadto zależna właśnie od podwzgórza, wraz z którym tworzy układ podwzgórzowo-przysadkowy. Przysadka mózgowa pobudza wzrost kości, reguluje metabolizm, wpływa na rozwój czynności jąder i jajników.Szyszynka ma wpływ na ośrodki snu i czuwania. Tarczyca odpowiada za syntezę białek, podtrzymuje przemianę materii oraz zwiększa uwapnienie kości. Hormony przytarczyczne, z kolei, uzupełniają pracę tarczycy, regulując tym samym gospodarkę wapniem w organizmie. Grasica odpowiada za kontrolę skurczów mięśni oraz indukcję dojrzewania limfocytów. Hormony trzustki odpowiedzialne są za regulację poziomu cukru we krwi. Gruczoł nadnerczy odpowiada za wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny. Jako ostatnie gruczoły w organizmie wyróżnia się jądra, odpowiedzialne m.in. za wydzielanie testosteronu oraz popęd płciowy u mężczyzn. U kobiet z kolei wyróżnia się jajniki, które odpowiadają za popęd, regulację cyklu miesiączkowego oraz kontrolę ciąży.
Niepokojące objawy należy przedstawić lekarzowi rodzinnemu, który może skierować pacjenta do lekarza endokrynologa. Endokrynolog specjalizuje się w leczeniu chorób układu hormonalnego. Należy jednak pamiętać, że przede wszystkim istotna jest profilaktyka, tzn. regularne badanie się.
Endokrynolog w Krakowie – w Centrum Terapii Synteza